Jak dobrze przeżyć Wigilię Bożego Narodzenia i same Święta? (cz. I – Wigilia)

WSTĘP
Odpowiedzi na to pytanie możemy czasem nawet znaleźć w świeckich artykułach naukowych czy kolorowej prasie, gdzie jednak tematem dominującym będzie „Jak poczuć magię Świąt?” czy coś w ten deseń. Obok tego znajdziemy poradniki jak usadzić gości, jak ozdobić dom i stół wigilijny oraz przeróżne przepisy kulinarne – zarówno „tradycyjne”, jak i „nowoczesne”.

Czy o to w tym wszystkim chodzi? Oczywiście, że nie. Czy nie jest to ważne? Tego też nie mówię, bo detale budują całość. Święto Wcielenia Syna Bożego jest nauką człowieczeństwa i relacji międzyludzkich, więc takie aspekty są bardzo ważne w jego przeżywaniu. Odpowiednie budowanie świątecznej atmosfery poprzez różne dodatki też przyczynia się do przeżywania – przecież nawet w cerkwiach przyczepiamy iglaste gałązki do świeczek służby liturgicznej i stawiamy kwiaty tzw. gwiazdy betlejemskiej. Bóg staje się człowiekiem, i dociera do nas poprzez wszystkie zmysły, byśmy się przebóstwiali. I w życiu duchowym także ważne są wszystkie detale. Jeśli będziemy pamiętać o tych dwóch kwestiach oraz symbolice poszczególnych elementów i tradycji – to wszystko jest w jak najlepszym porządku. Wreszcie, potrawy – tak, one też są istotne. Jak pisze wielki współczesny arabski prawosławny teolog, metropolita Jerzy (Khodr): Święto to przełamanie powtarzanego czasu. Święto to wyjście do absolutu, oczekiwania i nadziei, do radości; do antycypującego uczestnictwa wierzącego ludu w staniu się tym, co nastąpi, gdy przyjmiesz Boga. Nowe ubrania i dobre jedzenie są obrazem duchowych cudowności, które zstępują na nas poprzez świętowanie.

Nawet jednak „cerkiewnie” można podejść do tego tematu w różny sposób. Bazując na tekstach liturgicznych, udzielając porad praktyczno-liturgicznych, rozważając duchowo treść tych Świąt… Wszystko to jest ważne, i postaram się to zawrzeć w tym tekście.

I wreszcie: czy

Jak dobrze przeżyć święto Wprowadzenia Bogurodzicy do Świątyni?

Uwaga wstępna! Daty podaję według mineji, tj. kalendarza cerkiewnego – jeśli ktoś posługuje się starym stylem i nie pamięta faktycznych dat, a tylko te świeckie, to musi dodawać 13 dni. To, co piszę, wypływa z własnego doświadczenia, różnych zaobserwowanych tradycji – to tylko przykłady, nie żadna wyrocznia! Ufam jednak, że komuś może coś się z tego przydać, zwłaszcza żeby okres świąteczny się wyróżniał, by proza życia nas nie przygniatała, za to by co raz bardziej żyć Bożą Rzeczywistością. Bo o to chodzi przecież w życiu liturgicznym, a nawet ludowych obyczajach związanych z różnymi świętami i postami 😉

1. Podstawa to udział w nabożeństwach święta Wprowadzenia Bogurodzicy. Ideałem jest, by być na wieczerni z litiją w wigilię święta (tj. 20 listopada) i ewentualnie jutrzni – obydwa nabożeństwa zawierają prawie wszystkie specjalne hymny święta, które pozwalają poznać jego treść i wczuć się w nie. Do tego to naturalne przygotowanie do Boskiej Liturgii. I to Liturgia jest najważniejsza, sprawowana w dniu święta (21 listopada), mimo że zawiera dosyć niewiele specjalnych hymnów i modlitw, ale tylko na niej można przyjąć Eucharystię – czyli Priczastie, to znaczy mieć faktyczny udział w wydarzeniach święta. Nie zawsze jednak możemy wziąć udział w jakimkolwiek nabożeństwie. Wówczas, wedle możliwości, warto być przynajmniej w okresie poświęcia (do 25 listopada włącznie) na jakimś nabożeństwie – sporo hymnów święta i tak usłyszymy. Okres trwania święta Wprowadzenia jest krótki, nie zawsze zahaczy o niedzielę jednak – musimy o tym pamiętać, i odpowiednio wcześniej to sprawdzić.

Można też wysłuchać transmisji nabożeństw – wybór jest szeroki, w różnych językach i tradycjach lokalnych, sposobach śpiewu itd. Absolutnie NIE zastąpi to udziału we wspólnotowej modlitwie w świątyni, ale… Lepsze to, niż nic. Jeśli ktoś z rodziny albo znajomy udaje się na nabożeństwa, można

Jak dobrze przeżyć Post Bożonarodzeniowy?

Jak dobrze przeżyć Adwent? Co roku każdy z nas zadaje sobie to pytanie. Mobilizujemy się szczególnie na okresy postne, a zwłaszcza na tygodnie Wielkiego Postu oraz Postu Filipowego – czyli tego przygotowującego do Bożego Narodzenia i Epifanii. Jest wiele literatury internetowej i papierowej na ten temat. Co roku od duchownych na kazaniach, rekolekcjach i spowiedziach słyszymy różne porady i historie. Również ten blog podaje wiele sugestii tu i ówdzie. Cykl „Jak dobrze przeżyć” na tej stronie ma się skupiać na aspektach praktycznych, więc i tu nie będzie inaczej. Ale o jedzeniu na sam koniec – więc nie będzie na starcie typowego zdjęcia suchej kromki chleba i garści orzechów jako wyobrażenia zmagań postnych. Ale fotki z żarełkiem na koniec nie zabranie – i będzie to sałatka fattusz wymyślona przez libańskich… melkitów (arabskich grekokatolików) na okresy postne, która przyjęła się także wśród innych katolików, a także prawosławnych.

Najbardziej podstawowa uwaga dla Osoby Czytającej ten tekst: jest on pisany przez prawosławną wierną; nieoficjalny, subiektywny, wypływający z własnych doświadczeń i przemyśleń. Jednak też – co powinno być oczywiste – opiera się on na księgach liturgicznych oraz istniejących tradycjach ustno-praktycznych, co powinno być zresztą widoczne.

Dla przypomnienia – daty podaję wg cerkiewnej mineji. W nowym stylu są one tożsame z kalendarzem świeckim; w starym stylu te daty opóźniają się obecnie 13 dni, więc jak ktoś używa tego kalendarza, to musi sobie te 13 dni dodawać. Zatem Czytelnik nie może spodziewać się tu porad w stylu: „co mam robić, gdy inni świętują, a ja jeszcze nie, a do tego mam post”; sama jestem nowostylna, i nigdy nie obchodziłam Bożego Narodzenia czy Epifanii – a co zatem, także postu przygotowującego do nich – według kalendarza starojuliańskiego, dlatego trudno, bym coś tutaj zasugerowała.

No właśnie, a pierwsza porada to…

Święta Arka i Uduchowiony Namiot – stichery Wprowadzenia Bogurodzicy do Świątyni

Pierwszymi hymnami wielkiej wieczerni święta Wprowadzenia NMP do Świątyni są stichery po psalmie Panie wołam do Ciebie (cs. Gospodi wozzwah). Pierwsze trzy z nich są na ton pierwszy, i to one zostają tutaj przedstawione – tekst po polsku i w cerkiewnosłowiańskim, a nagrania w tych językach, plus greckim, rumuńskim, angielskim i arabskim.

Hymn ten łączy Stary Testament z Nowym, tak jak Bogurodzica, wywodząc się ze Starego Testamentu, wprowadza Nowy, przyjmując Wcielone Słowo Boże i wydając Je na świat. Pieśń ta wyraża z tego radość, jednak przede wszystkim jest bogata w teologię: opowiada o tym, kim jest Maria – Matka Chrystusa, dlaczego jest Matką Bożą, dlaczego jest wypełnieniem obrazu Świętego Świętych, który pojawił się w Starym Przymierzu. Tam, choć było to miejsce i coś materialnego, stanowiło zapowiedź czegoś więcej:

7 grudnia – świętego Ambrożego z Mediolanu

Siódmego grudnia Cerkiew prawosławna i w rycie bizantyjskim i innych, obchodzi pamięć jednego z największych zachodnich Ojców Kościoła: Ambrożego z Mediolanu.

Żył on w IV wieku, wywodził się z poważanej rzymskiej rodziny – jego ojciec pełnił funkcję prefekta Galii (dzisiejsza Francja). Rodzice jego byli chrześcijanami, zaś rodzeństwo – Marcelina i Satyrus – także zostali świętymi. Po śmierci

27 listopada – św. Jakuba Perskiego

Dwudziestego siódmego listopada Cerkiew prawosławna obchodzi pamięć wielkiego męczennika Jakuba Persa.

Żył na przełomie IV i V wieku. Urodził się w pobożnej, bogatej perskiej rodzinie chrześcijańskiej. Był żołnierzem i urzędnikiem na

Serbska pieśń paraliturgiczna na święto Wprowadzenia Bogurodzicy do Świątyni

Święto Wprowadzenia Bogurodzicy do Świątyni należy do grona 12 największych cerkiewnych świąt, zatem nic dziwnego, iż Serbowie napisali pieśń paraliturgiczną na tę okazję.

Poniżej jej tłumaczenie, nagranie, i tekst oryginalny: