Jak dobrze przeżyć 31 grudnia i 1 stycznia, czyli święto Obrzezania Pańskiego?

WSTĘP
Pierwszy stycznia to państwowy Nowy Rok. Tak, tylko państwowy – cerkiewny, prawosławny nowy rok wypada 1 września (i 1 września wypada 14 września dla tych posługujących się starym stylem). Prawosławny nowy rok zatem to ani 1 stycznia, ani 14 stycznia… Tak samo prawosławny Sylwester to nie jest ani 31 grudnia, ani 13 stycznia – gdyż pamięć tego świętego papieża rzymskiego 2 stycznia 😉 Już bardziej pasuje do tych nazw termin „Małanka”, gdyż faktycznie 31 grudnia w kalendarzu liturgicznym poświęcony jest św. Melanii (i 31 grudnia w starym stylu wypada 13 stycznia).
Niezależnie od tego, czy posługujemy się nowy stylem (jak ja) czy też starym stylem, Obrzezanie Pańskie – które według mineji (księgi liturgicznej świąt stałych) wypada 1 stycznia – i poprzedzający je wieczór nie zawsze prosto należycie obchodzić żyjąc „w świecie”. W kontekście dat 31 grudnia i 1 stycznia dla starostylnych występuje jeszcze dodatkowy problem, a mianowicie taki, że dla nich trwa post; jednak, jako że ten kłopot jest mi obcy, to będę się tu tylko minimalnie wypowiadać. Osoba nowostylna w Polsce może też mieć dodatkowy problem z innego tytułu – brak nabożeństw świątecznych w okolicy. Jak sobie poradzić, gdy nie możemy pójść na służby z takich albo innych powodów (będzie to dotyczyć obydwu wariantów kalendarza)? O tym między innymi będzie ten tekst. Rzecz jasna, każde zagadnienie zostaje tylko nakreślone i przedstawione tu propozycje nie stanową wyroczni.

31 GRUDNIA
Poranek to oddanie (zakończenie) święta Narodzenia Pańskiego. Nie jest to jednak zakończenie okresu Bożonarodzeniowego jako takiego – dalej trwa okres bez postu i Świętych Dni aż do 4 stycznia włącznie, do tego mamy jeszcze cały okres poświęcia Epifanii (do 14 stycznia włącznie). Więc dalej możemy mieć ikonę Narodzenia Jezusa Chrystusa w zaszczytnym miejscu, ozdoby itd. – pewne pozostałości nawet do święta Ofiarowania Pańskiego (2 lutego), jeśli w międzyczasie nie zacznie się już Przedpoście wprowadzające do Wielkiego Postu.

Dlatego tego dnia proponuję zarówno do modlitw porannych i wieczornych dołączać te Bożonarodzeniowe, o czym więcej tutaj (punkt nr 1).

Jednak pytaniem, które może nas najbardziej nurtować – co robić wieczorem tego dnia? Poniżej garść wariantów:

Troparion apostołów Piotra i Pawła

Święto apostołów Piotra i Pawła, obchodzone 29 czerwca, ma swój trop arion, który śpiewany jest także następnego dnia – 30 czerwca, dniu pamięci soboru 12 apostołów. Troparion ten jest na ton czwarty. Nie pojawiają się w nim imiona Piotra i Pawła, za to występuje tu pewne określenie ich opisujące.

Po polsku jest ono oddane jako „koryfeusze apostołów” lub „pierwsi między apostołami”. W tekście cerkiewnosłowiańskim mamy

Święto Obrzezania Pańskiego (1 stycznia) treściowo

Święto Obrzezania Pańskiego, obchodzone pierwszego stycznia wraz z dniem pamięci o św. Bazylim Wielkim, ma kilka wymiarów. O ich liturgicznych obchodach można przeczytać w tym artykule.

1. Święto Imienia Jezus i Modlitwy Jezusowej
Zgodnie z tradycją Starego Testamentu, każdy noworodek płci męskiej, dnia ósmego od narodzin zostawał obrzezany, i wtedy też nadawano mu imię. Zatem, wówczas Wcielony Bóg przyjął Swe ziemskie imię, a jednocześnie

Księgi liturgiczne w rycie bizantyjskim

Za tradycją antiocheńską podaję, że w Prawosławiu, a ściślej – w rycie bizantyjskim – jest dwanaście ksiąg liturgicznych, natomiast reszta to ich kompilacje. Nazwa ksiąg są tu podane z dużej litery dla ich wyróżnienia w tekście. Nazwy pochodzą zasadniczo z języków greckiego i cerkiewnosłowiańskiego – zatem, należy pamiętać, iż np. po arabsku mają one częściowo lub zupełnie inne nazwy.

I Typikon
Znany też u Słowian jako „Ustaw”. Księga zawierająca opis porządku nabożeństw ogólnych i na konkretne okazje, przepisy dotyczące różnych obrzędów, postów, koloru szat liturgicznych i wystroju cerkwi itd. na poszczególne dni. Zajmuje się też sytuacjami, jeśli dany dzień z cyklu stałego wchodzi w cykl ruchomy; w rycie bizantyjskim obowiązuje nie konkurencja – jak jest w rycie łacińskim – lecz okurencja świąt. To znaczy, że danego dnia mogą być łączone dwie, a nawet trzy okazje, co powoduje różne komplikacje związane z hymnami, tj. które śpiewać i w jakiej kolejności, jakie są czytania itp. Na przestrzeni dziejów w różnych miejscach

Cykle niedzielne w rycie bizantyjskim

Niedziela jest dniem pierwszym i jednocześnie ósmym, tj. wiecznym. To dzień zmartwychwstania naszego Pana i Zbawiciela, Jezusa Chrystusa. Stąd też niedziela stoi w centrum chrześcijańskiego życia liturgicznego – aczkolwiek należy zaznaczyć, iż sobota w Prawosławiu zachowuje wielkie znaczenie. I dlatego cykle niedzielne w Prawosławiu dominują, choć istnieje też trochę ważnych sobót, związanych z danymi świętami, a też ważne same w sobie, gdzie oczywiście najważniejsza jest Wielka Sobota.

Niedziela – podobnie zresztą, jak sobota – ma pewne własne cechy i elementy nabożeństw cyklu dobowego, różne od dni powszednich. Stąd też znakomita większość parafii prawosławnych sprawuje niedzielne wieczernię i jutrznię, a nie tylko Liturgię. Niedzielne wieczernia i jutrznia mają wprowadzić w centrum obchodzenia niedzieli – każda Liturgia to swego rodzaju Pascha, jest ona jednak szczególna w dniu wspominania Paschy, czyli niedzielę. Dlatego też

30 czerwca – sobór 12 apostołów

W rycie bizantyjskim – jak też często i syriackim – nie tylko święta z grona 12 największych mają swój okres poświąteczny, lecz także niektóre inne ważne święta mają przynajmniej swój drugi dzień. Jednym z nich jest święto apostołów Piotra i Pawła obchodzone 29 czerwca – następnego dnia obchodzony jest sobór (synaksa) dwunastu apostołów. Otóż, często drugiego dnia święta wspomina się osoby związane z danym świętem (o czym więcej tutaj). I drugi dzień święta w takim przypadku jest nazywa soborem lub synaksą, czyli zbiorem/zgromadzeniem wszystkich świąt poświęconej danej osobie/danym osobom. I tak, 30 czerwca wspominamy wszystkich dwunasty apostołów, choć każdy z nich ma też osobne dni poświęcone swej pamięci liturgicznej.

Poniżej imiona dwunastu apostołów i daty ich pamięci liturgicznej – część z linkami do artykułów na blogu związanych z nimi:

Na tej Skale zbuduję Kościół Mój… – w ujęciu prawosławnym

W dniu święta apostołów Piotra i Pawła, które jest obchodzone 29 czerwca, przedstawiam swój artykuł, który pierwotnie ukazał się na cerkiew.pl kilka miesięcy temu.

Kościół katolicki w obronie prymatu Rzymu przytacza dialog Chrystusa z Piotrem (Mt 16, 13,18):
Gdy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipowej, pytał swych uczniów: «Za kogo ludzie uważają Syna Człowieczego?» A oni odpowiedzieli: «Jedni za Jana Chrzciciela, inni za Eliasza, jeszcze inni za Jeremiasza albo za jednego z proroków». Jezus zapytał ich: «A wy za kogo Mnie uważacie?» Odpowiedział Szymon Piotr: «Ty jesteś Mesjasz, Syn Boga żywego». Na to Jezus mu rzekł: «Błogosławiony jesteś, Szymonie, synu Jony. Albowiem nie objawiły ci tego ciało i krew, lecz Ojciec mój, który jest w niebie. Otóż i Ja tobie powiadam: Ty jesteś Piotr [czyli Skała], i na tej Skale zbuduję Kościół Mój, a bramy piekielne go nie przemogą.»

Istotnym jest fakt, że rozmowa ta