Jak dobrze przeżyć Paschę i Tydzień Paschalny?

Uwaga wstępna! To, co piszę w tym cyklu, wypływa z własnego doświadczenia, różnych zaobserwowanych tradycji – to tylko przykłady, nie żadna wyrocznia! Ufam jednak, że komuś może coś się z tego przydać. A akurat pytania: Jak dobrze przeżyć Wielki Tydzień? Jak dobrze przeżyć Triduum Paschalne? Jak dobrze przeżyć Wielkanoc? pojawiają się co roku, właściwie u każdego wiernego. Tekst jest z perspektywy prawosławia rytu bizantyjskiego, ale myślę, że także inni chrześcijanie innych obrządków i wyznań mogą tu znaleźć coś dla siebie.

Chrystus zmartwychwstał!
Tak naprawdę, gdy przeszliśmy należycie (a nawet: jakkolwiek!) drogę Przedpościa, Wielkiego Postu, Soboty Wskrzeszenia, Niedzieli Palmowej i Wielkiego Tygodnia, to odpowiedź powinna nasuwać się sama, wraz z usłyszeniem po raz pierwszych tych dwóch słów. Ludzie jednak lubią poradniki, i każdy z nas ma czasem jakieś rozterki. Więc podaję poniżej pewne sugestie…

Jak dobrze przeżyć Wielką Sobotę?

Uwaga wstępna! To, co piszę w tym cyklu, wypływa z własnego doświadczenia, różnych zaobserwowanych tradycji – to tylko przykłady, nie żadna wyrocznia! Ufam jednak, że komuś może coś się z tego przydać. A akurat pytania: Jak dobrze przeżyć Wielki Tydzień? Jak dobrze przeżyć Triduum Paschalne? pojawiają się co roku, właściwie u każdego wiernego. Tekst w pierwszej kolejności mówi o obchodzeniu Wielkiej Soboty w prawosławiu rytu bizantyjskiego, ale myślę, że także inni chrześcijanie innych obrządków i wyznań mogą tu znaleźć coś dla siebie.

To powinien być Dzień wyjątkowej ciszy i skupienia, gdzie odczuwamy, że faktycznie to jest ten zapowiadany szabas – dzień spoczynku Boga i naszego w Nim – oraz że to jest Przebłogosławiona Sobota, czyli pełna Łask, jeśli tylko na nie się otworzymy.

Prawosławne teksty nabożeństw wielkoczwartkowych w języku polskim (podane numery stron odnoszą się do tego pliku)

Prawosławne teksty nabożeństw wielkoczwartkowych w języku cerkiewnosłowiańskim

1. Post
Kto jest w stanie, powinien nic nie jeść aż do śniadania paschalnego, a pić wodę po wielkosobotniej Boskiej Liturgii – bo Oblubieńca z nami nie ma, jak tu jeść? Do tego dostąpimy wielkiej radości w niedzielny poranek, zbliżając się do świątecznego stołu… Jeśli ktoś tak nie może – to według rozeznania, zachowując przy tym charakter ścisłego postu w tym, co się spożywa: czyli bez mięsa, ryby, nabiału, oleju, nic gotowanego, a na przykład chleb, owoce, orzechy. Nie mówimy tu oczywiście o chorych, dzieciach, osobach starszych, kobietach w ciąży etc. bo oni zachowują post w inny sposób, uzgodniony z kapłanem. Warto też przypomnieć, iż Wielka Sobota jest jedyną sobotą w roku, kiedy obowiązuje post w znaczeniu pierwotnym, tj. właśnie bycia na czczo.

Jeśli ktoś chce podejść do Kielicha Pańskiego na Liturgii Wielkiej Soboty, to musi pamiętać o zwyczajowym poście eucharystycznym (tj. bycia na czczo) od północy (jeśli to Liturgia poranna) lub sześcio/ośmio-godzinnym (jeśli to Liturgia przed świtem lub w jego okolicach). I jeśli ktoś zamierza

Jak dobrze przeżyć Wielki Piątek?

Uwaga wstępna! To, co piszę w tym cyklu, wypływa z własnego doświadczenia, różnych zaobserwowanych tradycji – to tylko przykłady, nie żadna wyrocznia! Ufam jednak, że komuś może coś się z tego przydać. A akurat pytania: Jak dobrze przeżyć Wielki Tydzień? Jak dobrze przeżyć Triduum Paschalne? pojawiają się co roku, właściwie u każdego wiernego. Tekst w pierwszej kolejności mówi o obchodzeniu Wielkiego Piątku w prawosławiu rytu bizantyjskiego, ale myślę, że także inni chrześcijanie innych obrządków i wyznań mogą tu znaleźć coś dla siebie.

Ogółem, Wielki Piątek powinien być dniem wyciszenia, skupienia, srogiego postu, bez zbędnych pogawędek i innych rozproszeń np. mediów społecznościowych. Bez muzyki świeckiej, a sakralną na Ten Dzień – istnieje wiele pięknej hymnografii i jej nagrań. Bez śledzenia wiadomości ze świata i plotek celebrytów albo najnowszych virali, a z lekturą Pisma Świętego czy komentarzy wielkopiątkowych.

Nie skupiajmy się zanadto na wyglądzie, by nie tracić na to czasu i uwagi; ale jednocześnie należy zachować czystość i elegancję przy skromności – na Bliskim Wschodzie są tacy, co ubierają się tego dnia do cerkwi jak na pogrzeb, i wyrazić szacunek i dla śmierci Chrystusa, ale i „pocieszyć” Matkę Bożą w tych jakże trudnych chwilach.

Jeśli w poprzednie Dni Wielkiego Tygodnia przystępujemy do Eucharystii, to dobitnie odczujemy brak

Jak dobrze przeżyć Wielki Czwartek?

Uwaga wstępna! Rachuba czasu jest według aktualnych praktyk, gdzie pory części nabożeństw są poprzesuwane, a nie według rachuby cerkiewnej, tzn. typikonu/ustawu i Triody. To, co piszę w tym cyklu, wypływa z własnego doświadczenia, różnych zaobserwowanych tradycji – to tylko przykłady, nie żadna wyrocznia! Ufam jednak, że komuś może coś się z tego przydać. A akurat pytania: Jak dobrze przeżyć Wielki Tydzień? Jak dobrze przeżyć Triduum Paschalne? pojawiają się co roku, właściwie u każdego wiernego. Tekst w pierwszej kolejności mówi o obchodzeniu Wielkiego Czwartku w prawosławiu rytu bizantyjskiego, ale myślę, że także inni chrześcijanie innych obrządków i wyznań mogą tu znaleźć coś dla siebie.

Ogółem, Wielki Czwartek powinien się jawić rano jako swoista ulga, poczucie świątecznego dnia, ten pierwszy dzień Przaśników, początek Paschy – co odzwierciedlają cerkiewne nabożeństwa na ten czas, obyśmy byli nie tylko obserwatorami, ale faktycznie w to weszli, a tu trzeba i otwarcia na Boga, i świadomości celebrowanych służb. Wielki Czwartek przychodzi po trzech pierwszych trudnych dniach Wielkiego Tygodnia, mających formę ostatecznych rekolekcji – Chrystus naucza w Jerozolimskiej Świątyni publicznie, w tym nas – a także co raz bardziej napiętej atmosfery z racji ciężkich słów Stwórcy padających wobec elit żydowskich – gdzie i my powinniśmy te uwagi odnieść do swojego życia religijnego i moralnego. Tutaj już Jezus pozostaje ze Swoimi najbliższymi, z nimi ma spożyć Paschę – i my powinniśmy po całej drodze Przedpościa, Wielkiego Postu, Soboty Wskrzeszenia Łazarza, Niedzieli Palmowej oraz trzech ostatnich dni być w gronie tych najbliższych, przyjaciół Syna Bożego. Duchowo, trwając – na ile to możliwe przy codziennych obowiązkach – w modlitwie. A przede wszystkim eucharystycznie, co bardziej opiszę poniżej.

Prawosławne teksty nabożeństw wielkoczwartkowych w języku polskim (podane numery stron odnoszą się do tego pliku, z wyjątkiem Liturgii św. Bazylego, która ma osobny odnośnik)

Prawosławne teksty nabożeństw wielkoczwartkowych w języku cerkiewnosłowiańskim

1. W świętym kącie lub innym zaszczytnym miejscu wystawmy ikonkę lub ikonę Mistycznej Wieczerzy – może być nawet mała, papierowa. I tego dnia módlmy się przed nią. Jeśli mamy „na stałe” gdzieś w domu taką ikonę – to stańmy przed nią do modlitwy.

2. Zamiast modlitw porannych proponuję

Jak dobrze przeżyć Wielki Post?

Pytanie, które zadaje sobie wiele osób co roku… Postaram się podać tu pewne porady. Jednak, uwaga! To, co piszę, wypływa z własnego doświadczenia oraz różnych zaobserwowanych tradycji – to tylko przykłady, nie żadna wyrocznia! Przy tym ufam, że komuś może coś się z tego przydać, zwłaszcza żeby Wielki Post wyróżniał się na tle całego roku, a nawet spośród innych postów. By był on swoistym „duchowym SPA”, czasem dla nas, aczkolwiek oczywiście w Bożym kontekście.

Pierwszy tydzień Świętej Czterdziesiątnicy jest tak istotny, iż propozycje na ten czas zawarłam w osobnym wpisie: Jak dobrze przeżyć Czysty Tydzień? Zatem, ten artykuł obejmuje okres od poniedziałku II tygodnia Wielkiego Postu do Czwartku Palmowego włącznie. Czemu czwartku VI tygodnia? Bo pragnę popełnić osobny tekst, który będzie zawierał 3 dni: Piątek Palmowy, Sobotę Łazarza i Niedzielę Palmową.

Rozpiski z czytaniami, przykładowymi hymnami, wersetami synaksarionu (wprowadzenie do danego dnia liturgicznego) oraz linkami do tekstów liturgicznych można znaleźć tutaj; łącze prowadzi do II tygodnia, ale na samym dole znajdziecie tam odsyłacze to pozostałych tygodni.

Wygląd kącika z ikonami opisuję w ostatnich zdaniach artykułu Jak dobrze przeżyć Przedpoście?

O święcie Zwiastowania w kontekście modlitewnym, jedzeniowym itp. informacje w osobnym wpisie: Jak dobrze przeżyć święto Zwiastowania NMP?

I PORADY OGÓLNE
1. Życie modlitewne
a) Najważniejsze to tak naprawdę życie sakramentalne. Częsta Eucharystia w Wielkim Poście to prawdziwe wzmocnienie – każde wielkopostne nabożeństwo takim jest, bo widzimy, że nie jesteśmy sami na tej arenie walki, ale Ciało i Krew Pańskie to jednak najlepszy oręż, i jeszcze większe zawiązanie wspólnoty. A to poczucie wspólnoty jest potrzebne nie tylko na te 40 dni Wielkiego Postu – ale zapewniam, że inaczej będziemy przeżywać radości Soboty Wskrzeszenia Łazarza i Niedzieli Palmowej oraz tragedie dni Wielkiego Tygodnia oraz inaczej wejdziemy w Zmartwychwstanie Chrystusa, jeśli wszystko „przemodlimy” i „przeklęczymy” z tymi samymi ludźmi. Nawet pocałunki i pozdrowienia paschalne wybrzmią inaczej, i piszę to z własnego doświadczenia zarówno z Polski, jak i Libanu.

Dobrze jest zatem

Jak dobrze przeżyć święto Zwiastowania NMP?

Uwaga wstępna! Daty podaję według mineji, tj. kalendarza cerkiewnego – jeśli ktoś posługuje się starym stylem i nie pamięta faktycznych dat, a tylko te świeckie, to musi dodawać 13 dni. To, co piszę, wypływa z własnego doświadczenia, różnych zaobserwowanych tradycji – to tylko przykłady, nie żadna wyrocznia! Ufam jednak, że komuś może coś się z tego przydać, zwłaszcza żeby okres świąteczny się wyróżniał, by proza życia nas nie przygniatała, za to by co raz bardziej żyć Bożą Rzeczywistością. Bo o to chodzi przecież w życiu liturgicznym, a nawet ludowych obyczajach związanych z różnymi świętami i postami 😉

1. Podstawa to udział w nabożeństwach święta Zwiastowania Bogurodzicy. Ideałem jest, by być na wieczerni (lub powieczerzu) z litiją w wigilię święta (tj. 24 marca) i ewentualnie jutrzni – obydwa nabożeństwa zawierają prawie wszystkie specjalne hymny święta, które pozwalają poznać jego treść i wczuć się w nie. Do tego to naturalne przygotowanie do Boskiej Liturgii. I to Liturgia jest najważniejsza, sprawowana w dniu święta (25 marca), Jeśli będzie to dzień powszedni Wielkiego Postu, tj. okres od poniedziałku do piątku włącznie, to Liturgia będzie łączyć się z wieczernią, i będzie miała sporo specjalnych hymnów i jedne z najbardziej rozbudowanych czytań roku. Choćby już dla tej uczty duchowej warto być na tym nabożeństwie, jeśli tylko nie ma poważnych przeszkód. Jednak, przede wszystkim to na Liturgii możemy przyjąć Eucharystię – czyli Priczastie, a to oznacza faktyczny udział w wydarzeniach święta. Nie zawsze jednak możemy przyjść na jakiekolwiek nabożeństwo. Co wtedy? W przypadku Zwiastowania to trudna sprawa, gdyż święto trwa raptem dwa dni, i jego drugi dzień, jeśli nie wypada w sobotę lub niedzielę, nie przewiduje Liturgii. A więc, w praktyce, w większości parafii drugiego dnia święta nie będzie żadnego nabożeństwa. Jeśli jednak będzie – to zachowa ono wielkopostny charakter, i tylko część hymnografii będzie świąteczna, a Eucharystia nie będzie udzielana, no chyba że to środa, piątek albo wspomniane sobota lub niedziela.

Można też wysłuchać transmisji nabożeństw – wybór jest szeroki, w różnych językach i tradycjach lokalnych, sposobach śpiewu itd. Absolutnie NIE zastąpi to udziału we wspólnotowej modlitwie w świątyni, ale… Lepsze to, niż nic. Pamiętajmy też jednak, iż w przypadku tego święta istnieją przeróżne

Jak dobrze przeżyć Czysty Tydzień?

Uwaga wstępna! To, co piszę, wypływa z własnego doświadczenia oraz różnych zaobserwowanych tradycji – to tylko przykłady, nie żadna wyrocznia! Ufam jednak, że komuś może coś się z tego przydać, zwłaszcza żeby Czysty Tydzień się wyróżniał na tle całego roku, by to był prawdziwie czas oczyszczenia wszystkich zmysłów i poznania siebie samych w celu poznania tego, nad czym mamy pracować, a także jak poznawać Boga i budować relacje z Nim oraz ludźmi.

WSTĘP
Pierwszy tydzień Wielkiego Postu, zwany Czystym Tygodniem, to jeden z najbardziej wymagających dla prawosławnego wiernego tygodni w ciągu roku. Rzymscy katolicy mają jedną Środę Popielcową rozpoczynającą Wielki Post, my zaś właśnie Czysty Tydzień, gdzie pierwsze pięć dni można porównać do otwartej wojny ze słabościami ciała, psychiki i duszy. Jakie są cele Czystego Tygodnia? Bym powiedziała, że są trzy:
a) Oczyszczenie ciała, duszy i umysłu;
b) Zaprawa w boju, by było łatwiej przez resztę Wielkiego Postu oraz potem w Wielkim Tygodniu (jeszcze ciut sroższym, i z jeszcze dłuższymi nabożeństwami) – bo wiemy, jak reagujemy całościowo, psychosomatycznie (duszą i ciałem) na przeróżne rzeczy, i jesteśmy choć trochę wyćwiczeni w reakcjach;
c) Motywacja – jak udało nam się przetrwać (a najlepiej przy tym: dobrze wykorzystać) tak trudne dni, to nie powinniśmy tracić sił i ducha przez resztę łagodniejszych dni Świętej Czterdziesiątnicy.

Można tu jeszcze dołożyć dwa następujące aspekty, ściśle duchowe:
a) Zazwyczaj w Czystym Tygodniu jesteśmy nieco „lepsi” – to jest wskazówka, jacy powinniśmy być na co dzień, a nie tylko od ścisłego postu; stać nas na więcej!
b) Czysty Tydzień to takie laboratorium duchowe – dostrzegamy różne detale życia codziennego, w tym duchowego; poznajemy zatem bardziej nasze słabe i mocne strony, co bagatelizujemy a jednak jest istotne itp.

Również przypominamy sobie, że naszym celem jest przebóstwienie, udział w Zmartwychwstaniu, a ciało ziemskie jest słabe i opierając się tylko na nim, nic nie osiągniemy. A na końcu tej wielkiej postnej wędrówki mamy przecież doświadczyć przedsmaku Zmartwychwstania, celebrując Paschę Pańską.

Rozpiskę z czytaniami, przykładowymi hymnami na dany dzień, linki do pełnych tekstów liturgicznych itp. można znaleźć w tym miejscu bloga.

„Wystrój” świętego kąta/z ikonami powinien być przygotowany już w wieczór Niedzieli Przebaczenia Win, o czym piszę w ostatnich zdaniach tekstu „Jak dobrze przeżyć Przedpoście?”.

PORADY OGÓLNE – poniedziałek-piątek włącznie
Jeśli ktoś nigdy nie pościł ściśle w Czystym Tygodniu, lepiej nie wprowadzać wszystkich praktyk na raz i w ich maksymalnym stopniu, lecz po trochu, konsultując z sobą samym i duchownym, co będzie dla nas szczególnie korzystne, a jednocześnie możliwe to zrealizowania. Pamiętajmy jednak, że bez wyszczególnienia tego tygodnia będzie nam potem trudniej się zmotywować. Poza tym, w wielu parafiach w następnych tygodnia Wielkiego Postu nie ma już tylu nabożeństw, co właśnie w jego pierwszym – warto skorzystać z tej bogatej oferty, jaką daje nam Cerkiew od setek lat, i jaką stworzyli, udoskonalali i którą żyli Ojcowie i Matki Kościoła na przestrzeni całej historii.

1. Dobrze jest