Jak dobrze przeżyć Paschę i Tydzień Paschalny?

Uwaga wstępna! To, co piszę w tym cyklu, wypływa z własnego doświadczenia, różnych zaobserwowanych tradycji – to tylko przykłady, nie żadna wyrocznia! Ufam jednak, że komuś może coś się z tego przydać. A akurat pytania: Jak dobrze przeżyć Wielki Tydzień? Jak dobrze przeżyć Triduum Paschalne? Jak dobrze przeżyć Wielkanoc? pojawiają się co roku, właściwie u każdego wiernego. Tekst jest z perspektywy prawosławia rytu bizantyjskiego, ale myślę, że także inni chrześcijanie innych obrządków i wyznań mogą tu znaleźć coś dla siebie.

Chrystus zmartwychwstał!
Tak naprawdę, gdy przeszliśmy należycie (a nawet: jakkolwiek!) drogę Przedpościa, Wielkiego Postu, Soboty Wskrzeszenia, Niedzieli Palmowej i Wielkiego Tygodnia, to odpowiedź powinna nasuwać się sama, wraz z usłyszeniem po raz pierwszych tych dwóch słów. Ludzie jednak lubią poradniki, i każdy z nas ma czasem jakieś rozterki. Więc podaję poniżej pewne sugestie…

Chociaż do grobu zstąpiłeś, o Nieśmiertelny… – kontakion Paschy

Chrystus zmartwychwstał! Okres Paschalny oraz niedziele oktoichu (cyklu „zwykłego”, posługując się nomenklaturą zachodnią) mają w Prawosławiu, w tym w rycie bizantyjskim, bardzo bogatą hymnografię. Tym razem zostanie przedstawiony kontakion Paschy, który być może nam nieco umyka na tle innych znamienitych modlitw na ten czas. Ten prawosławny hymn wielkanocny towarzyszy wiernym w modlitwach od Niedzieli Zmartwychwstania przez wiele następnych dni, aż do Oddania Paschy włącznie, która wypada w środę przed czwartkiem Wniebowstąpienia. Śpiewany na Boskiej Liturgii w ramach małego wejścia, na Jutrzni Paschalnej po szóstej pieśni Kanonu Paschy oraz śpiewany na tzw. Czasach Paschy (Godzinach Paschy) w Tygodniu Paschalnym. Poza Liturgią, po Światłym Tygodniu dalej obecny na jutrzni i godzinach kanonicznych, ale z racji tego, że pojawiają się tam inne kontakiony, to potrafi on się przesunąć na inne miejsce, i wówczas raczej już jest czytany.

Hymn ten jest na ton ósmy. Ma on charakter uroczysty, tryumfalny, a przy tym podniosły. Wskazuje na wieczność. A wieczność otrzymaliśmy właśnie dzięki temu, co opisuje ten kontakion. Mianowicie, gdy Ponadczasowy Syn Boży stał się człowiekiem, dobrowolnie przyjął mękę i śmierć, został

Przedpoście w prawosławnych rytach zachodnich i pożegnanie „alleluja”

W rytach zachodnich Przedpoście trwa trzy niedziele – nie cztery, jak w rycie bizantyjskim. W pozostałych rytach wschodnich Przedpoście także oczywiście występuje, ale trwa różną liczbę dni, o czym można znaleźć tu i ówdzie materiały na blogu.

Niedziele Przedpościa w rytach zachodnich to :
1. Septuagesima, czyli Siedemdzesiątnica; w Polsce znana także jako Niedziela Starozapustna, Niedziela Starego Zapustu, Niedziela Starego Mięsopustu. To 63 dni/9 tygodni przed Niedzielą Paschy. Ewangelia to Mt 20,1-16, tj. przypowieść o robotnikach w winnicy.

2. Sexagesima, czyli Sześćdziesiątnica; w Polsce znana także jako Niedziela Mięsopustna, Niedziela Przedzapustna. To 56 dni/8 tygodni przed Niedzielą Paschy. Ewangelia to Łk 8,4-15, tj. przypowieść o siewcy/ziarnach.

3. Quinquagesima, czyli Pięćdziesiątnica; w Polsce znana także jako Niedziela Zapustna lub Młody Mięsopust. To 49 dni/7 tygodni przed Niedzielą Paschy. Ewangelia to Łk 18,31-43, tj. ostatnia (trzecia) zapowiedź Męki i Zmartwychwstania przed wjazdem do Jerozolimy oraz uzdrowienie ślepca spod Jerycha.

Błogosławieństwo antiocheńskiego prawosławnego biskupa rytu bizantyjskiego w ramach wizytacji parafii archanioła Michała w Whittier California (parafia rytu zachodniego w ramach Patriarchatu Antiocheńskiego) w Niedzielę Quinquagesima, czyli ostatnią Przedpościa.

Warto tutaj zauważyć, iż Niedziela o Ślepcu spod Jerycha występuje w niektórych tradycjach rytu bizantyjskiego jako pierwsza/druga niedziela przygotowawcza do Przedpościa, o czym więcej w tym wpisie.

Przedpoście zostało zachowane w parafiach prawosławnych rytów zachodnich, w tzw. VOM-ie to jest Mszy Trydenckiej w Kościele rzymsko-katolickim oraz części Kościołów, które wyłoniły się w okresie reformacji, jak luterańskim czy anglikańskim. Reformy Soboru Watykańskiego II (połowa XX wieku) usunęły Przedpoście w ramach tzw. NOM-u, czyli zreforomowanego rytu rzymskiego, który obecnie dominuje w Kościele rzymsko-katolickim.

Przedpoście wprowadza już pewne zmiany liturgiczne, które

Kiedy zstąpiłeś mieszając języki… – kontakion Pięćdziesiątnicy (+ nagrania)

Kontakion święta Zstąpienia Świętego Ducha, tak jak w przypadku innych uroczystości, jest wykonywany przez cały okres jej trwania (w tym przypadku do soboty przed Niedzielą Wszystkich Świętych włącznie) na niemalże wszystkich nabożeństwach cyklu dobowego. Czyli na jutrzni (po VI pieśni kanonu), w trakcie godzin 1-szej, 3-ciej, 6-tej i dziewiątej, na Boskiej Liturgii w trakcie małego wejścia. Przeważnie jednak tylko na Liturgii śpiewa się go – zaś na innych nabożeństwach albo melorecytuje, albo po prostu czyta.

Jest on na ton ósmy, tak samo jak troparion tego święta. Liczba osiem oznacza wieczność, ton ósmy jest także ostatnim w systemie śpiewów kilku rytów tak wschodnich, jak i zachodnich. Obrazuje to zatem pełnię czasów, wieczność Kościoła powstałego właśnie w dniu Zesłania Ducha Świętego.

W tym kontakionie widzimy zestawienie dwóch wydarzeń. Pierwsze z nich to podział ludzkości przez jej pychę w trakcie budowy wieży Babel (zob. Rdz 11,1-9), która doprowadziła do podziałów wśród ludzi na języki, tj. różne ludy, do braku porozumienia, konfliktów. Drugie z nich to

Upadłe jestestwo nasze miłosiernie wzniósłszy – doksastikon Wniebowstąpienia Pańskiego

Przedstawiony w tym wpisie hymn śpiewany jest na wieczerni święta Wniebowstąpienia Pańskiego, a zatem w środowy wieczór VI tygodnia po święcie Paschy. Nazywa się on doksastikonem, gdyż poprzedza go zawołanie „Chwała Ojcu, i Synowi, Świętemu Duchowi…”.

Wieńczy on stichery świąteczne na wersety Panie wołam do Ciebie (cs. Gospodi wozzwah Tebe). Śpiewany na ton szósty, opisuje wydarzenie nie tylko z perspektywy ludzkiej, ale przede wszystkim – ekonomii Zbawienia. Zawiera zatem

Zmartwychwstanie Twoje Chryste Zbawicielu, aniołowie opiewają na Niebiosach… – hymn Paschalnej Nocy

Prezentowany tu hymn jest bardzo krótki, ale jakże wyczekiwanych przez prawosławnych chrześcijan, zwiastujący już Zmartwychwstanie Pańskie, i z ostatnią prośbą, by w Nie godnie wejść. To pierwszy hymn, który pojawia się w Pentekostarionie (Triodzie Kwietnej) – księdze obejmującej dni od Zmartwychwstania Pańskiego do Niedzieli Wszystkich Świętych (tydzień po Pięćdziesiątnicy).

Jednakże w większości tradycji nie jest to pierwszy paschalny hymn. W Noc Paschalną sprawujemy najpierw połunoszcznicę paschalną, kiedy jest odniesiona płaszczenica (wizerunek Chrystusa w grobie na płótnie) i śpiewany Kanon Wielkiej Soboty, o czym więcej tutaj. Potemnastępuje drugiej nabożeństwo z całego cyklu Nocy Paschalnej, o której to można więcej przeczytać w tym artykule. To drugie nabożeństwo, nazywane na naszych terenach najczęściej zautrenią paschalną (przed-jutrznią paschalną) rozpoczyna się…

No właśnie, jak wspomniano, w znakomitej większości tradycji, nie hymnem, który jako pierwszy pojawia się w Pentekostarionie. Lecz hymnem, którego go w nim nie ma… To wykonywany

Symbolika święconki – koszyczka wielkanocnego w wydaniu prawosławnym

W tym artykule zostaną udzielone odpowiedzi na pytania: 1. Dlaczego święcimy pokarmy na święta wielkanocne w Cerkwi prawosławnej; 2. Jaka jest symbolika zawartości koszyczka paschalnego; 3. Jak przebiega obrzęd poświęcenia w Prawosławiu, a ściślej, w rycie bizantyjskim.

I Wstęp – czemu święcimy pokarmy w Wielką Sobotę?
Święconka, koszyczek wielkanocny, koszyczek paschalny, święcenie pokarmów, święcenie Paschy etc. w Wielką Sobotę albo Paschalną Noc – coś, co łączy zwłaszcza Polaków, i tych prawosławnych, i tych katolickich. Zwyczaj ten jednak jest tak naprawdę zakorzeniony w liturgice, i znany także innym ludom, a przynajmniej w różnych tradycjach prawosławnych.

Święcenie pokarmów, które mają być spożyte na śniadaniu wielkanocnym/śniadaniu paschalnym, jest bardzo istotne. Nie najważniejsze, jednak