Jak dobrze przeżyć Przedpoście?

Uwaga wstępna! To, co piszę, wypływa z własnego doświadczenia, różnych zaobserwowanych tradycji – to tylko przykłady, nie żadna wyrocznia! Ufam jednak, że komuś może coś się z tego przydać, zwłaszcza żeby dany okres liturgiczny się wyróżniał, by proza życia nas nie przygniatała, za to by co raz bardziej żyć Bożą Rzeczywistością. Bo o to chodzi przecież w życiu liturgicznym, a nawet ludowych obyczajach związanych z różnymi świętami i postami 😉 A w Przedpościu to wyróżnienie jest tym bardziej istotne, bo przygotowuje do jeszcze większego wyróżnienia najważniejszych dni w roku dla każdego chrześcijanina traktującego swoją wiarę na serio.

Na początku warto zaznaczyć, iż przed Przedpościem występują niedziele przygotowującego do niego, które stanowią łącznik pomiędzy okresem Objawienia Pańskiego a Triodą Postną, której pierwszym rozdziałem są 4 niedziele Przedpościa, czyli 3 tygodnie. Zależnie od tradycji różnie jest z tymi niedzielami, w Polsce są one dwie: O Ślepcu spod Jerycha oraz o Zacheuszu, gdzie w powszechnej świadomości dominuje ta druga. Już wtedy wysłuchajmy uważnie tych Ewangelii w cerkwi albo też prześledźmy te teksty w domu. Dobrze też znaleźć jakieś kazania czy objaśnienia do tych fragmentów (np. catena bible po angielsku). Możemy też będąc na jutrzni np. zaznaczyć znakiem krzyża pożegnanie aż do Paschy z hymnem Powstał Jezus z grobu (cs. Woskrese Iisus od groba).

W rozpisce na czas Przedpościa podałam czytania, linki do tekstów liturgicznych oraz artykułów z bloga na ich temat, więc tutaj nie będę tak bardzo rozwijać tematu tych pomocy.
Przejdźmy do sedna.

1. Rady ogólne:

a) Przedpoście zwiastuje nam, że Wiosna Duchowa jest już blisko. To dobry moment, by spojrzeć na kalendarz, i zaplanować, co się da, z wyprzedzeniem.

Na przykład, poumawiać się towarzysko na te trzy tygodnie, zwłaszcza z osobami, z którymi odkładamy to od dawna. Powody są trzy:  pierwszy, by w miarę możliwości uniknąć pokus jedzeniowo-rozrywkowych w Wielkim Poście (zwłaszcza, gdy jesteśmy słabi w tych kwestiach, i trudno nam siedzieć z ludźmi przy herbatce i hummusie). Drugi: w Wielkim Poście, jeśli chcemy go przeżyć poważnie, będziemy mieć mniej czasu na takie spotkania. Trzeci: u progu Wielkiego Postu będziemy uczestniczyć w obrzędzie przebaczenia win. Warto ponaprawiać i podbudować nasze relacje międzyludzkie, bo to jeden z kluczy do dobrego otwarcia Wielkiego Postu i należytego przejścia wielkotygodniowej wędrówki na Golgotę.

Jeśli odkładamy jakieś sprawy

Przedpoście w prawosławnych rytach zachodnich i pożegnanie „alleluja”

W rytach zachodnich Przedpoście trwa trzy niedziele – nie cztery, jak w rycie bizantyjskim. W pozostałych rytach wschodnich Przedpoście także oczywiście występuje, ale trwa różną liczbę dni, o czym można znaleźć tu i ówdzie materiały na blogu.

Niedziele Przedpościa w rytach zachodnich to :
1. Septuagesima, czyli Siedemdzesiątnica; w Polsce znana także jako Niedziela Starozapustna, Niedziela Starego Zapustu, Niedziela Starego Mięsopustu. To 63 dni/9 tygodni przed Niedzielą Paschy. Ewangelia to Mt 20,1-16, tj. przypowieść o robotnikach w winnicy.

2. Sexagesima, czyli Sześćdziesiątnica; w Polsce znana także jako Niedziela Mięsopustna, Niedziela Przedzapustna. To 56 dni/8 tygodni przed Niedzielą Paschy. Ewangelia to Łk 8,4-15, tj. przypowieść o siewcy/ziarnach.

3. Quinquagesima, czyli Pięćdziesiątnica; w Polsce znana także jako Niedziela Zapustna lub Młody Mięsopust. To 49 dni/7 tygodni przed Niedzielą Paschy. Ewangelia to Łk 18,31-43, tj. ostatnia (trzecia) zapowiedź Męki i Zmartwychwstania przed wjazdem do Jerozolimy oraz uzdrowienie ślepca spod Jerycha.

Błogosławieństwo antiocheńskiego prawosławnego biskupa rytu bizantyjskiego w ramach wizytacji parafii archanioła Michała w Whittier California (parafia rytu zachodniego w ramach Patriarchatu Antiocheńskiego) w Niedzielę Quinquagesima, czyli ostatnią Przedpościa.

Warto tutaj zauważyć, iż Niedziela o Ślepcu spod Jerycha występuje w niektórych tradycjach rytu bizantyjskiego jako pierwsza/druga niedziela przygotowawcza do Przedpościa, o czym więcej w tym wpisie.

Przedpoście zostało zachowane w parafiach prawosławnych rytów zachodnich, w tzw. VOM-ie to jest Mszy Trydenckiej w Kościele rzymsko-katolickim oraz części Kościołów, które wyłoniły się w okresie reformacji, jak luterańskim czy anglikańskim. Reformy Soboru Watykańskiego II (połowa XX wieku) usunęły Przedpoście w ramach tzw. NOM-u, czyli zreforomowanego rytu rzymskiego, który obecnie dominuje w Kościele rzymsko-katolickim.

Przedpoście wprowadza już pewne zmiany liturgiczne, które

Rozpiska Triody Postnej – cz. 1 (Przedpoście)

WSTĘP OBJAŚNIAJĄCY

Triod Postna to nazwa okresu liturgicznego – a zarazem księgi liturgicznej go obejmującego. Bardzo długiego, bo trwającego 71 dni i przygotowującego do Paschy: od początku Przedpościa do Wielkiej Soboty włącznie. Na blogu można znaleźć wiele wpisów dotyczących tego czasu: opis nabożeństw, treści, ikon, hymnów etc. Ale zabrakło czegoś w rodzaju „prawosławnego kalendarza adwentowego”, tyle że w wydaniu „prawosławny kalendarz wielkopostny”. W tym roku postanowiłam to nadrobić: Przedpoście potraktuję jednym artykułem, natomiast w przypadku Wielkiego Postu – każdy jego tydzień z osobna.

Dla przypomnienia – hymny zmartwychwstania na niedziele są normalnie wg tonów oktoichu (ośmiu tonów) liczonych od minionej Antypaschy, czyli Trioda nie narusza tego porządku. Czytania Ewangelii Zmartwychwstania na jutrzni (to 11 perykop) idą dalej normalnie wg cyklu rozpoczętego w Niedzielę Wszystkich Świętych. Cykl dat stałych – poszczególne święta i święci – nie znika aż do Soboty Wskrzeszenia Łazarza (kiedy święci dnia występują właściwie tylko w rozesłaniu, aż do Antypaschy włącznie), lecz łączy się z cyklem ruchomym, jakim jest Triod Postna.

Przedpoście jest poprzedzone niedzielami wypadającymi po

Posty w Kościele prawosławnym – próba zarysu ogólnego, prawidła żywieniowe i wypis dni

WSTĘP
Na początku należy przypomnieć, iż post to nie tylko pewne zmiany w żywieniu. To zmiana całościowa: inne teksty liturgiczne i wzmożona modlitwa; pokłony do ziemi; pewne ograniczanie przyjemności (niekoniecznie złych samych w sobie); większa uwaga dotycząca wszystkiego tego, co dzieje się w nas i wokół nas. Każdy post wiąże się – w wersji minimalnej – z brakiem spożywania mięsa oraz ograniczeniem liczby posiłków (często w praktyce do jednego, dwóch lub trzech); wielu powie, że post wyklucza także współżycie seksualne, ale to powinno być zawsze decyzją obydwojga małżonków. Choć w okresach postów wielodniowych w niektóre dni dopuszcza się wino, to tylko w niewielkich ilościach, dla wzmocnienia – dobrym zwyczajem pobożności ludowej jest zupełne powstrzymanie się od alkoholu w takich okresach. Na chrześcijańskim Wschodzie zasadniczo nie istnieją pojęcia rzymskie typu „post jakościowy” i „post ilościowy”, bo de facto każdy post prawosławny zawiera obydwie rzeczy.

Ponadto warto podkreślić, iż post w znaczeniu pierwotnym oznacza

Arena cnót otwarła się… – hymn Niedzieli Przebaczenia Win (+ nagrania)

Jedną ze sticher pochwalnych na jutrzni Niedzieli Przebaczenia Win, śpiewanych na ton piąty, jest przedstawiony tu poniżej hymn. Tłumaczenie na polski Marcina Abijskiego, także pierwszego wykonanie, w języku polskim, jest jego.

Sama Niedziela Przebaczenia Win, inaczej Wygnania Prarodziców z Raju, jest bezpośrednią bramą do

Oczyśćmy się uprzedzająco… – doksastikon jutrzni Niedzieli Mięsopustnej (+ nagrania)

Niedziela o Sądzie Ostatecznym, czyli III Niedziela Przedpościa mówi o tym, jak ważne jest miłosierdzie, jak ważne są relacje z drugim człowiekiem, co się przekłada na relacje z samym Bogiem.

Również jest to ostatni dzień aż do Paschy, gdy spożywamy mięso – stąd inna nazwa tej niedzieli to „Mięsopustna”. Jest to już przedsionek do Wielkiego Postu. O tym wszystkim mówi przedstawiony tu

Nad rzekami Babilonu… – psalm 136 (+ nagrania)

Od drugiej niedzieli Przedpościa, aż do jego ostatniej, czyli czwartej, na niedzielnej jutrzni, po radosnym śpiewie polijeleju (Chwalcie Imię Pańskie…) rozbrzmiewa zupełnie inny psalm… Czyli psalm 136 lub też, wg zachodniej numeracji, 137. Tylko pierwsza niedziela Przedpościa tego psalmu nie ma, zaś w następne, czyli: o Synu Marnotrawnym, o Sądzie Ostatecznym oraz Wygnania Praraodziców z Raju (Przebaczenia Win) ten psalm jest śpiewany.

Często powoli i dostojnie, ale z nutą nadziei. Tę nadzieję wyraża śpiew „alleluja” na koniec poszczególnych wersetów. To alleluja prezentuje także