Jak dobrze przeżyć Czysty Tydzień?

Uwaga wstępna! To, co piszę, wypływa z własnego doświadczenia oraz różnych zaobserwowanych tradycji – to tylko przykłady, nie żadna wyrocznia! Ufam jednak, że komuś może coś się z tego przydać, zwłaszcza żeby Czysty Tydzień się wyróżniał na tle całego roku, by to był prawdziwie czas oczyszczenia wszystkich zmysłów i poznania siebie samych w celu poznania tego, nad czym mamy pracować, a także jak poznawać Boga i budować relacje z Nim oraz ludźmi.

WSTĘP
Pierwszy tydzień Wielkiego Postu, zwany Czystym Tygodniem, to jeden z najbardziej wymagających dla prawosławnego wiernego tygodni w ciągu roku. Rzymscy katolicy mają jedną Środę Popielcową rozpoczynającą Wielki Post, my zaś właśnie Czysty Tydzień, gdzie pierwsze pięć dni można porównać do otwartej wojny ze słabościami ciała, psychiki i duszy. Jakie są cele Czystego Tygodnia? Bym powiedziała, że są trzy:
a) Oczyszczenie ciała, duszy i umysłu;
b) Zaprawa w boju, by było łatwiej przez resztę Wielkiego Postu oraz potem w Wielkim Tygodniu (jeszcze ciut sroższym, i z jeszcze dłuższymi nabożeństwami) – bo wiemy, jak reagujemy całościowo, psychosomatycznie (duszą i ciałem) na przeróżne rzeczy, i jesteśmy choć trochę wyćwiczeni w reakcjach;
c) Motywacja – jak udało nam się przetrwać (a najlepiej przy tym: dobrze wykorzystać) tak trudne dni, to nie powinniśmy tracić sił i ducha przez resztę łagodniejszych dni Świętej Czterdziesiątnicy.

Można tu jeszcze dołożyć dwa następujące aspekty, ściśle duchowe:
a) Zazwyczaj w Czystym Tygodniu jesteśmy nieco „lepsi” – to jest wskazówka, jacy powinniśmy być na co dzień, a nie tylko od ścisłego postu; stać nas na więcej!
b) Czysty Tydzień to takie laboratorium duchowe – dostrzegamy różne detale życia codziennego, w tym duchowego; poznajemy zatem bardziej nasze słabe i mocne strony, co bagatelizujemy a jednak jest istotne itp.

Również przypominamy sobie, że naszym celem jest przebóstwienie, udział w Zmartwychwstaniu, a ciało ziemskie jest słabe i opierając się tylko na nim, nic nie osiągniemy. A na końcu tej wielkiej postnej wędrówki mamy przecież doświadczyć przedsmaku Zmartwychwstania, celebrując Paschę Pańską.

Rozpiskę z czytaniami, przykładowymi hymnami na dany dzień, linki do pełnych tekstów liturgicznych itp. można znaleźć w tym miejscu bloga.

„Wystrój” świętego kąta/z ikonami powinien być przygotowany już w wieczór Niedzieli Przebaczenia Win, o czym piszę w ostatnich zdaniach tekstu „Jak dobrze przeżyć Przedpoście?”.

PORADY OGÓLNE – poniedziałek-piątek włącznie
Jeśli ktoś nigdy nie pościł ściśle w Czystym Tygodniu, lepiej nie wprowadzać wszystkich praktyk na raz i w ich maksymalnym stopniu, lecz po trochu, konsultując z sobą samym i duchownym, co będzie dla nas szczególnie korzystne, a jednocześnie możliwe to zrealizowania. Pamiętajmy jednak, że bez wyszczególnienia tego tygodnia będzie nam potem trudniej się zmotywować. Poza tym, w wielu parafiach w następnych tygodnia Wielkiego Postu nie ma już tylu nabożeństw, co właśnie w jego pierwszym – warto skorzystać z tej bogatej oferty, jaką daje nam Cerkiew od setek lat, i jaką stworzyli, udoskonalali i którą żyli Ojcowie i Matki Kościoła na przestrzeni całej historii.

1. Dobrze jest

Rozpiska Triody Postnej – cz. 2 (I Tydzień Wielkiego Postu, tj. Czysty Tydzień)

WSTĘP
Prawosławny Wielki Post trwa równo 40 dni i rozpoczyna się… nie w Środę Popielcową, lecz w Czysty Poniedziałek, dzień po Niedzieli Przebaczenia Win (mówimy tu oczywiście o dominujących rytach wschodnich, zwłaszcza bizantyjskim; istnieją także parafie prawosławne rytów zachodnich). Jego pierwszy tydzień określa się mianem czystego, o czym więcej tutaj. Dni powszednie, tj. poniedziałek-piątek, są aliturgiczne: nie sprawuje się Boskiej Liturgii. Dopuszcza się w te dni – a zwłaszcza w środę i piątek – Liturgię Uprzednio Poświęconych Darów, czyli bez anafory, łączącą się z wieczernią, jako zwieńczenie dni bardziej postnych i jako pokrzepienie. Przy czym w Czystym Tygodniu Liturgia Uprzednio Poświęconych Darów jest sprawowana w zasadzie tylko w środę i piątek, z racji bardzo srogiego postu, gdzie pozostałe dni stanowią przygotowanie do przyjęcia Świętej Eucharystii.

Od Czystego Poniedziałku do Czystego Piątku włącznie kolor liturgiczny to czerń lub fiolet. Sobota – fiolet, niedziela – fiolet lub inny nieco wyróżniający, np. bordo.

Ten tydzień to srogi post (post ścisły) – nie tylko brak mięsa, nabiału i ryby, ale od poniedziałku do piątku w miarę możliwości tylko jeden skromny posiłek wieczorem. Jak ktoś nie może tak pościć, niech porozmawia z kapłanem, i obserwuje swój organizm, by nie nadszarpnąć zdrowia fizycznego i/lub duchowego, bo w skrajnych przypadkach dla niektórych osób dzień z kilkoma posiłkami i mięsem może być bardzo postny, np. dla wiernego z dużym problemem pychy albo pracującą ciężko fizycznie czy z ciężką chorobą. W Czysty Poniedziałek, jak ktoś jest w stanie, może w ogóle nic nie jeść, za to picie wody zalecane ;), lecz tak czy owak, podstawowa zasada: nie popełniać samowolki w poście, niezależnie czy idąc to w kierunku srogości, czy złagodzenia! I pamiętać, że zasady postne w Prawosławiu to nie bezwzględne prawo do spełnienia, a tylko i aż cenne wskazówki! W sobotę i niedzielę  można zjeść 2-3 posiłki, nieco obfitsze (zwłaszcza  w niedzielę), z olejem.

Zacznijmy radośnie czas postu, wysiłki duchowe uczyńmy jego podstawą,
oczyśćmy duszę, oczyśćmy ciało, pośćmy od wszelkiej żądzy
jak pościmy od pokarmów, rozkoszując się dobrocią Ducha,
czyniąc to wszystko z miłością, abyśmy wszyscy
stali się godni ujrzeć najczcigodniejszą mękę Chrystusa Boga
i świętą Paschę, duchowo radując się.

ROZPISKA: 

Posty w Kościele prawosławnym – próba zarysu ogólnego, prawidła żywieniowe i wypis dni

WSTĘP
Na początku należy przypomnieć, iż post to nie tylko pewne zmiany w żywieniu. To zmiana całościowa: inne teksty liturgiczne i wzmożona modlitwa; pokłony do ziemi; pewne ograniczanie przyjemności (niekoniecznie złych samych w sobie); większa uwaga dotycząca wszystkiego tego, co dzieje się w nas i wokół nas. Każdy post wiąże się – w wersji minimalnej – z brakiem spożywania mięsa oraz ograniczeniem liczby posiłków (często w praktyce do jednego, dwóch lub trzech); wielu powie, że post wyklucza także współżycie seksualne, ale to powinno być zawsze decyzją obydwojga małżonków. Choć w okresach postów wielodniowych w niektóre dni dopuszcza się wino, to tylko w niewielkich ilościach, dla wzmocnienia – dobrym zwyczajem pobożności ludowej jest zupełne powstrzymanie się od alkoholu w takich okresach. Na chrześcijańskim Wschodzie zasadniczo nie istnieją pojęcia rzymskie typu „post jakościowy” i „post ilościowy”, bo de facto każdy post prawosławny zawiera obydwie rzeczy.

Ponadto warto podkreślić, iż post w znaczeniu pierwotnym oznacza

Zasmakujcie i zobaczcie… – eucharystyczny hymn wielkopostnych Liturgii

W Czysty Poniedziałek, na początku Wielkiego Postu AD 2021, przedstawiam wpis o wielkopostnym hymnie komunijnym, tzw. priczastnen (Priczastie = Udział w Eucharysti) czy też koinonikon.

Konkretnie, jest on śpiewany na Liturgii Uprzednio Poświęconych Darów (więcej o niej tutaj) – czyli przeważnie w środy i piątki Wielkiego Postu i jest to de facto psalm 33. Jego refren brzmi następująco:

I Niedziela Wielkiego Postu – Tryumfu Ortodoksji (liturgicznie)

Pierwsza niedziela Wielkiego Postu w rycie bizantyjskim ma dosyć bogatą liturgikę. A dlaczego? To wynika z jej treści, o której można poczytać w tym artykule.

Niedziela Tryumfu Prawosławia – USA

1. Raczej fioletowe szaty liturgiczne, ale w niektórych tradycjach mogą być one jaśniejsze.
2. Wieczernia w sobotę wieczór taka jak każda inna niedzielna wieczernia – czuć to „wytchnienie” i tryumf po Czystym Tygodniu. No i ma

Niech modlitwa moja wznosi się… – hymn Liturgii Uprzednio Poświęconych Darów

W Czysty Poniedziałek (czym jest Czysty Tydzień), na początku Wielkiego Postu AD 2020, pragnę przedstawić Wam krótko tekst i nagrania jednego z najbardziej charakterystycznych hymnów wielkopostnych, czyli Niech modlitwa moja (cs. Da isprawitsja molitwa moja). Jest on nieodłączną częścią Boskiej Liturgii Uprzednio Uświęconych Darów – wyjątkowego prawosławnego nabożeństwa wielkopostnego. Więcej o tej Liturgii w tym artykule, razem ze stosownymi nagraniami i zdjęciami.

Należy tu od razu zaznaczyć, iż psalm 140 na tej Liturgii jest wykonywany de facto dwa razy. Pierwszy, w ramach

Początek Wielkiego Postu z Wielkim Kanonem Pokutnym św. Andrzeja z Krety

Wielki Post w Kościołach prawosławnych rozpoczyna się w Czysty Poniedziałek, a kończy w Piątek Palmowy wieczór (dzień przed Sobotą Wskrzeszenia Łazarza i Niedzielą Palmową), przez co trwa równo 40 dni, jak Pan Bóg przykazał jeszcze w Starym Testamencie. Jednak nie tylko pierwszy dzień, lecz cały pierwszy tydzień nazywa się „czystym”, o czym więcej w tym wpisie. Najbardziej charakterystycznym, najbardziej wyczekiwanym przez wiernych nabożeństwem Czystego Tygodnia jest Wielkie Powieczerze, którego pierwszą połowę stanowi Wielki Kanon Pokutny św. Andrzeja z Krety. To nabożeństwo jest sprawowane tylko w pierwsze cztery dni Wielkiego Postu, każdego jest czytana kolejna część kanonu – w całości naraz zostanie on przeczytany nie w ramach powieczerza, a czuwającej jutrzni dopiero w czwartek piątego tygodnia Wielkiego Postu.

Każda kolejna część Kanonu ma dziewięć