Posty w Kościele prawosławnym – próba zarysu ogólnego, prawidła żywieniowe i wypis dni

WSTĘP
Na początku należy przypomnieć, iż post to nie tylko pewne zmiany w żywieniu. To zmiana całościowa: inne teksty liturgiczne i wzmożona modlitwa; pokłony do ziemi; pewne ograniczanie przyjemności (niekoniecznie złych samych w sobie); większa uwaga dotycząca wszystkiego tego, co dzieje się w nas i wokół nas. Każdy post wiąże się – w wersji minimalnej – z brakiem spożywania mięsa oraz ograniczeniem liczby posiłków (często w praktyce do jednego, dwóch lub trzech); wielu powie, że post wyklucza także współżycie seksualne, ale to powinno być zawsze decyzją obydwojga małżonków. Choć w okresach postów wielodniowych w niektóre dni dopuszcza się wino, to tylko w niewielkich ilościach, dla wzmocnienia – dobrym zwyczajem pobożności ludowej jest zupełne powstrzymanie się od alkoholu w takich okresach. Na chrześcijańskim Wschodzie zasadniczo nie istnieją pojęcia rzymskie typu „post jakościowy” i „post ilościowy”, bo de facto każdy post prawosławny zawiera obydwie rzeczy.

DSC_0471

Ponadto warto podkreślić, iż post w znaczeniu pierwotnym oznacza Czytaj dalej „Posty w Kościele prawosławnym – próba zarysu ogólnego, prawidła żywieniowe i wypis dni”

Chóry aniołów zadziwiły się, widząc Ciebie, policzoną ze zmarłymi… – eulogitaria Zaśnięcia Bogurodzicy (+ nagrania)

Około XV wieku, lub nieco później, w języku greckim powstał obrzęd pogrzebu Bogurodzicy, analogiczny w strukturze, nawiązaniach tekstowych i melodiach do obrzędu pogrzebu Chrystusa w ramach wielkosobotniej jutrzni. Pogrzeb Bogurodzicy też jest sprawowany w ramach jutrzni, albo na 3 dni przed świętem Zaśnięcia Matki Bożej (12 sierpnia), albo w dniu święta (15 sierpnia), albo na jego trzeci dzień. Jednym z charakterystycznych elementów pogrzebu czy to zwykłego człowieka, czy w Wielką Sobotę, są właśnie eulogitaria, śpiewane na ton piąty. Także święto Zaśnięcia Bogurodzicy, od momentu stworzenia nabożeństwa Jej pogrzebu, zna takie specjalne eulogitaria. Nazwa wynika z tego, że zed każdym troparionem śpiewany jest refren-wezwanie związane z błogosławieństwem (po grecku „eulogitos” to „błogosławiony”). Sam typ hymnu różnie jest nazywany i transkrybowany w różnych językach Evlogitaria, Evlogetaria, tropary po nieporocznych, tropariony po nieskalanych, At-Tabrīkāt itp.

SZ_1

Tekst polski: Czytaj dalej „Chóry aniołów zadziwiły się, widząc Ciebie, policzoną ze zmarłymi… – eulogitaria Zaśnięcia Bogurodzicy (+ nagrania)”

Przemienienie Pańskie po arabsku (felieton?)

– … bo 6 sierpnia jest wielkie święto i…
– … a, Objawienie Pańskie!
Objawienie Pańskie faktycznie jest świętowane szóstego, ale stycznia. Jednak, czy rozmówca faktycznie był daleko od prawdy?… Po arabsku święto Przemienienia Pańskiego nazywane jest ʿīd at-Tadżallī, czyli święto… No właśnie! Objawienia. Obydwa święta mają pewne punkty styczne: głos Ojca z Niebios i treść słów (To jest mój Syn umiłowany, w Którym mam upodobanie), ukazanie i stwierdzenie pochodzenia Jezusa Chrystusa, Jego posłannictwa, Boskości, a także światłość; jedna z arabskich nazw święta 6 stycznia to ʿīd al-Anwār, czyli święto Świateł.

D_2403

Lecz obydwa święta to różne Objawienia, na co wpływa też umiejscowienie ich w życiu Chrystusa (jedno to początek publicznej działalności, drugie jest na 40 dni przed śmiercią) i Historii Zbawienia, nieco odmienne są pewne emfazy. Widać to w arabskich określeniach tych świąt. Najbardziej podstawową nazwą Czytaj dalej „Przemienienie Pańskie po arabsku (felieton?)”

O, przesławny cud! – stichera Zaśnięcia Bogurodzicy

Święto Zaśnięcia Matki Bożej, obchodzone 15 sierpnia, jako jedno z największych świąt prawosławnych, ma dużo znanych hymnów napisanych przez Świętych Ojców. Jednym z nich są stichery na wielkiej wieczerni do psalmu Panie wołam do Ciebie (cs. Gospodi wozzwah) śpiewane na ton pierwszy, w cerkiewno-słowiańskim rozpoczynające się od słów O preslawnoje czudo!

11-cluj_napoca_foto_ioana_stoian

Poniżej tekst tych sticher w języku polskim i cerkiewnosłowiańskim oraz ich nagrania w kilku językach. Czytaj dalej „O, przesławny cud! – stichera Zaśnięcia Bogurodzicy”

Przyjdźcie, wejdźmy na górę Pańską… – doksastikon święta Przemienienia (+ nagrania)

Święto Przemienienia Pańskiego obchodzone 6 sierpnia to niewątpliwie jedno z najbardziej podniosłych, chwalebnych świąt prawosławnych. Stąd ma też ono piękną, świętoojcowską hymnografię, odwołującą się nie tylko do samego ewangelicznego opisu Przemienienia, ale też prologu Ewangelii wg św. Jana oraz tradycyjnej egzegezy Pisma Świętego. Do takich tekstów należy doksastikon na ton piąty litiji na wieczerni Przemienienia.

DSCa_4713

Doksastikon to hymn śpiewany Czytaj dalej „Przyjdźcie, wejdźmy na górę Pańską… – doksastikon święta Przemienienia (+ nagrania)”

5 sierpnia – przedświęcie Przemienienia Pańskiego

Przemienienie Pańskie, jak przystało na wielkie święto, ma swoją wigilię – dzień przedświęcia.

DSC_0860

Tego dnia na jutrzni i wieczerni – w dzień poprzedni, bo wieczór zaczyna dzien liturgiczny – rozbrzmiewają już hymny zapowiadające dane wydarzenie. Natomiast na samej Boskiej Liturgii śpiewane są troparion i kontakion przedświęcia: Czytaj dalej „5 sierpnia – przedświęcie Przemienienia Pańskiego”

Z krańców świata apostołowie… – pieśń rumuńska na Post Uspieński (+nagrania)

Na Post Uspieński rozpoczynający się 1 sierpnia oraz samo święto Zaśnięcia (Uspienia) Matki Bożej obchodzone 15 sierpnia Rumuni mają paraliturgiczną pieśń wywodzącą się z eksapostilarionu tych dni.

14august2019-23
Basilica.ro/Raluca Ene

Poniżej tłumaczenie na język polski i nagrania Czytaj dalej „Z krańców świata apostołowie… – pieśń rumuńska na Post Uspieński (+nagrania)”