Kolory liturgiczne: od poniedziałku do piątku włącznie fiolet, może się zdarzyć gdzieniegdzie czerń; sobota – fiolet; niedziela – fiolet lub inny nieco wyróżniający, np. bordo.
Post: brak mięsa, nabiału, ryby; liczba posiłków 1-2 w dni powszednie, a w soboty i niedziele 2-3; użycie oliwy i oleju dozwolone w sobotę i niedzielę, dla świeckich w praktyce także w inne dni, ale warto powstrzymać się od potraw z nimi przynajmniej w środę i piątek; w dniu, gdy sprawowana jest Liturgia Uprzednio Poświęconych Darów wieczorem, powstrzymanie się od pokarmów i napojów 6-8 godzin przed przyjęciem Eucharystii (jak ktoś może, od północy; jak ktoś nie może, porozmawiać z kapłanem, w jaki sposób może pościć – zawsze należy obserwować siebie pod względem zdrowia i fizycznego, i duchowego).
Należy także zaznaczyć, iż od poniedziałku tego tygodnia, codziennie z wyjątkiem sobót i niedziel, aż do końca Wielkiego Postu, na powieczerzu czyta się kanony i żywoty świętych, których pamięć w tym roku wypadnie w czasie od Soboty Wskrzeszenia Łazarza do Niedzieli o Tomaszu włącznie. Jest to spowodowane tym, że właśnie w wymienionym okresie będziemy się skupiać tylko na Chrystusie – najpierw Cierpiącym, a potem Tryumfującym – i same imiona świętych dnia będą wymieniane tylko przy rozesłaniu, tj. końcowym błogosławieństwie. W rzeczywistości to praktyka bardziej monasterów, świeckich może co najwyżej dotyczyć odnośnie domowego czytania synaksarionu (żywotów świętych na każdy dzień).
Teraz radośnie zaczniemy drugi tydzień postu,
spełniając go dzień w dzień, bracia,
uczyniwszy jako ognisty rydwan Eliasza z Tiszbe cztery wielkie cnoty,
rozum podnieśmy nieustraszonością, ciało uzbrójmy czystością,
biegnąc i zwyciężając wroga.
ROZPISKA:
Poniedziałek II tygodnia Wielkiego Postu
Czytanie szóstej godziny: Iz 4,2-5,7
Czytania wieczerni: Rdz 3, 21-4,7 i Prz 3,34-4,22
Teksty nabożeństw w języku polskim, strony 1-6
Przykładowy hymn z jutrzni:
Nie zdobyłem dobrych czynów,
skalałem szatę, którą przyjąłem, odzież Bożego chrztu,
chodzę w ciemności niewiedzy,
przeto światłością Twego oblicza, Panie,
oczyść zrozpaczonego.
Wtorek II tygodnia Wielkiego Postu
Czytanie szóstej godziny: Iz 5,7-16
Czytania wieczerni: Rdz 4,8-15 i Prz 5,1-15
Teksty nabożeństw w języku polskim, strony 6-12
Przykładowy hymn z jutrzni:
Post proponuje tajemną ucztę, obiecuje nam obficie się nasycić:
spożywajmy jako pokarm zawsze żywe dary Ducha,
pijmy jako napój zdroje łez wypływających dla Boga
i rozradujmy się, nieustannie przynosząc chwałę Bogu.
Środa II tygodnia Wielkiego Postu
Czytanie szóstej godziny: Iz 5,16-25
Czytania wieczerni (Liturgia Uprzednio Poświęconych Darów): Rdz 4,16-26 i Prz 5,15-6:3
Teksty nabożeństw w języku polskim, strony 12-17
Przykładowy hymn z jutrzni:
Poszczący Eliasz wskrzesił zmarłe dziecko,
jak jest napisane, i my gorliwie poszcząc
starajmy się umartwić mędrkowanie ciała,
wierni, abyśmy otrzymali życie.
Czwartek II tygodnia Wielkiego Postu
Czytanie szóstej godziny: Iz 6, 1-12
Czytania wieczerni: Rdz 5, 1-24 i Prz 6, 3-20
Teksty nabożeństw w języku polskim, strony 17-23
Przykładowy hymn z jutrzni:
Wy jesteście światłością świata,
jak wam powiedział Chrystus,
jaśnieniem Słowa.
Módlcie się przeto, apostołowie,
abyśmy wielkodusznie przeszli
pole bitwy wstrzemięźliwości
i pokłonili się Jego zmartwychwstaniu.
Piątek II tygodnia Wielkiego Postu
Czytanie szóstej godziny: Iz 7,1-14
Czytania wieczerni (Liturgia Uprzednio Poświęconych Darów): Rdz 5,32-6:8 i Prz 6,20-7:1
Małe powieczerze: II część akatystu (ikosy 4-6, kontakiony 5-7)
Teksty nabożeństw w języku polskim, strony 23-28
Przykładowy hymn z jutrzni:
Post jest prawdziwym zabójcą żądzy,
obiecuje uleczyć ze zła grzechu,
jego więc jako danego przez Boga pomocnika uczcijmy,
gdyż przez post Mojżesz przyjął napisane przez Boga tablice przykazań,
ale nie naśladujmy go rozbijającego je przez niewstrzemięźliwość.
Nie bądźmy wspólnikami tych, których ciała upadły na pustyni.
Nie będziemy narzekać jak Żydzi, ale oświećmy się cerkiewnie,
nie faryzejsko w obłudzie, ale upiększmy się ewangelicznie,
wysławiając się w krzyżu Chrystusa, Zbawcy dusz naszych.
Sobota II tygodnia Wielkiego Postu
Czytania Boskiej Liturgii św. Jana Chryzostoma: Hbr 3,12-16 i 1 Tes 4,13-17 oraz Mk 1,35-44 i J 5,24-30
Teksty nabożeństw w języku polskim, strony 28-33
Przykładowy hymn z jutrzni:
Zaśpiewajmy Chrystusowym cierpiętnikom
i jednomyślnie do nich zawołajmy:
Upodobniliście się do cierpień Władcy,
uleczcie żądze naszych dusz,
umacniajcie nas w poszczeniu od złego zwyczaju.
Niedziela św. Grzegorza Palamasa – II Niedziela Wielkiego Postu
Czytania Boskiej Liturgii św. Bazylego Wielkiego: Hbr 1,10–2,3 i Mk 2, 1-12
Artykuł o treści i liturgice
Teksty nabożeństw w języku polskim, strony 33-42
Stichosy: Światłość świetlistego głosiciela teraz zaiste wielka,
Źródło światłości ku niezachodzącej kieruje Światłości.
Modlitwa wieńcząca synaksarion: Dla modlitw św. Grzegorza Palamasa, Boże, zmiłuj się nad nami. Amen
Cały synaksarion dnia
OBJAŚNIENIE ROZPISKI
Triod Postna to nazwa okresu liturgicznego – a zarazem księgi liturgicznej go obejmującego. Bardzo długiego, bo trwającego 71 dni i przygotowującego do Paschy: od początku Przedpościa do Wielkiej Soboty włącznie. Na blogu można znaleźć wiele wpisów dotyczących tego czasu: opis nabożeństw, treści, ikon, hymnów etc. Ale zabrakło czegoś w rodzaju „prawosławnego kalendarza adwentowego”, tyle że w wydaniu „prawosławny kalendarz wielkopostny”. W tym roku postanowiłam to nadrobić: Przedpoście traktuję jednym artykułem, natomiast w przypadku Wielkiego Postu – każdy jego tydzień z osobna.
Dla przypomnienia – hymny zmartwychwstania na niedziele są normalnie wg tonów oktoichu (ośmiu tonów) liczonych od minionej Antypaschy, czyli Trioda nie narusza tego porządku. Czytania Ewangelii Zmartwychwstania na jutrzni (to 11 perykop) idą dalej normalnie wg cyklu rozpoczętego w Niedzielę Wszystkich Świętych. Cykl dat stałych – poszczególne święta i święci – nie znika aż do Soboty Wskrzeszenia Łazarza (kiedy święci dnia występują właściwie tylko w rozesłaniu, aż do Antypaschy włącznie), lecz łączy się z cyklem ruchomym, jakim jest Triod Postna.
Zostają tu podane linki do tekstów liturgicznych – warto każdego dnia przeczytać choć dwa: jeden z wieczerni i jeden z jutrzni, dlatego też wybrany z nabożeństwa porannego daję do dni powszednich, na zachętę. Zajmie to nam dwie minuty, a możemy bardzo się wzbogacić duchowo i utwierdzić w wierze. Do dni Triody, które zawierają synaksarion (wyjaśnienie treściowo-liturgiczne dnia lub żywot świętego), dodaję też stichosy wprowadzającego do niego. Stichosy są rzadkością w synaksarionach, a cechą charakterystyczną właśnie Triody Postnej oraz Triody Kwietnej (Pentekostarionu). Zamieszczam także ostatnie zdanie synaksarionu, które zawiera modlitwę – nawet jeśli synaksarion w danej parafii nie jest czytany w całości, to te fragmenty powinny być zawsze odczytanej na jutrzni.
Z racji tego, że w rycie bizantyjskim Wielki Post zaczyna się w poniedziałek, i w tym systemie jego dni powszednie, począwszy od poniedziałku, stanowią przygotowanie do soboty i niedzieli wielkopostnych – każda niedziela o innej tematyce – to także tę rozpiskę otwiera poniedziałek, a kończy niedziela. Na początku jednak podaję jeden wybrany hymn z wieczerni sprawowanej w niedzielę wieczór, jako że ona wprowadza do zaczynającego się tygodnia. Albowiem w każdą niedzielę wieczór poprzedzającą kolejny tydzień Wielkiego Postu, w ramach wielkiego prokimenonu na wieczerni następuje przejście z soboty i niedzieli do wielkopostnych dni powszednich, z celebracji pełnej Liturgii do jej braku (Liturgia Uprzednio Poświęconych Darów to nie pełna Liturgia), z jasności do ciemności.
Rozpiska Triody Postnej – cz. 1 (Przedpoście)
Rozpiska Triody Postnej – cz. 2 (I Tydzień Wielkiego Postu, tj. Czysty Tydzień)
Rozpiska Triody Postnej – cz. 4 (III Tydzień Wielkiego Postu)
Rozpiska Triody Postnej – cz. 5 (IV Tydzień Wielkiego Postu)
Rozpiska Triody Postnej – cz. 6 (V Tydzień Wielkiego Postu)
Rozpiska Triody Postnej – cz. 7 (VI Tydzień Wielkiego Postu, tj. Tydzień Palmowy)
Rozpiska Triody Postnej – cz. 8 (Sobota Wskrzeszenia Łazarza, Niedziela Palmowa, Wielki Tydzień)
Po co jeść, skoro można pościć? 