WSTĘP OBJAŚNIAJĄCY
Triod Postna to nazwa okresu liturgicznego – a zarazem księgi liturgicznej go obejmującego. Bardzo długiego, bo trwającego 71 dni i przygotowującego do Paschy: od początku Przedpościa do Wielkiej Soboty włącznie. Na blogu można znaleźć wiele wpisów dotyczących tego czasu: opis nabożeństw, treści, ikon, hymnów etc. Ale zabrakło czegoś w rodzaju „prawosławnego kalendarza adwentowego”, tyle że w wydaniu „prawosławny kalendarz wielkopostny”. W tym roku postanowiłam to nadrobić: Przedpoście potraktuję jednym artykułem, natomiast w przypadku Wielkiego Postu – każdy jego tydzień z osobna.
Dla przypomnienia – hymny zmartwychwstania na niedziele są normalnie wg tonów oktoichu (ośmiu tonów) liczonych od minionej Antypaschy, czyli Trioda nie narusza tego porządku. Czytania Ewangelii Zmartwychwstania na jutrzni (to 11 perykop) idą dalej normalnie wg cyklu rozpoczętego w Niedzielę Wszystkich Świętych. Cykl dat stałych – poszczególne święta i święci – nie znika aż do Soboty Wskrzeszenia Łazarza (kiedy święci dnia występują właściwie tylko w rozesłaniu, aż do Antypaschy włącznie), lecz łączy się z cyklem ruchomym, jakim jest Triod Postna.
Przedpoście jest poprzedzone niedzielami wypadającymi po Niedzieli po Epifanii, która już wzywa do nawrócenia, więcej o nich tutaj.
Zostaną podane linki do tekstów liturgicznych – warto każdego dnia przeczytać choć dwa: jeden z wieczerni i jeden z jutrzni. Zajmie to nam dwie minuty, a możemy bardzo się wzbogacić duchowo i utwierdzić w wierze. Do dni Triody, które zawierają synaksarion (wyjaśnienie treściowo-liturgiczne dnia lub żywot świętego), dodaję też stichosy wprowadzającego do niego. Stichosy są rzadkością w synaksarionach, a cechą charakterystyczną właśnie Triody Postnej oraz Triody Kwietnej (Pentekostarionu). Zamieszczam także ostatnie zdanie synaksarionu, które zawiera modlitwę – nawet jeśli synaksarion w danej parafii nie jest czytany w całości, to te fragmenty powinny być zawsze odczytane na jutrzni.
Jeśli danego dnia wypadnie Spotkanie Pańskie czy pamięć świętego bardziej czczonego lokalnie, czytań na Liturgii może być więcej, a kolor szat liturgicznych inny od podanego.
ROZPISKA:
I NIEDZIELA PRZEDPOŚCIA – NIEDZIELA O CELNIKU I FARYZEUSZU
brak postu
Czytania Boskiej Liturgii: 2 Tm 3,10-15 i Łk 18,10-14
Kolor liturgiczny: złoty
Artykuł o treści i liturgice
Teksty nabożeństw w języku polskim, strony 1-8
Stichosy o trójpieśniach: Stwórco nieba i ziemi!
Jak trójświętą pieśń od aniołów,
tak i trójpieśń przyjmij od ludzi.
Stichosy o celniku i faryzeuszu: Kto żyje faryzejsko, daleko jest od Cerkwi,
Chrystus bowiem znajdowany jest przez was,
pokorni, w was samych.
Modlitwa wieńcząca synaksarion: Modlitwami wszystkich Twoich świętych twórców pieśni, Chryste Boże nasz, zmiłuj się nad nami. Amen.
Cały synaksarion dnia
W tygodniu po tej niedzieli można nie pościć w środę i piątek, więcej o tym tutaj.
II NIEDZIELA PRZEDPOŚCIA – NIEDZIELA O SYNU MARNOTRAWNYM
brak postu
Czytania Boskiej Liturgii: 1 Kor 6, 12-20 i Łk 15, 11-32
Kolor liturgiczny: złoty
Artykuł o treści i liturgice
Teksty nabożeństw w języku polskim, strony 8-13
Stichosy: Jeśli ktoś jest marnotrawnym jak ja, niech nabierze odwagi i idzie!
Dla wszystkich bowiem łask Bożych otwiera się brama.
Modlitwa wieńcząca synaksarion: Z niewypowiedzianej Twej miłości do człowieka, Chryste Boże nasz, zmiłuj się nad nami. Amen.
Cały synaksarion dnia
Tydzień mięsopustny: ostatni aż do Paschy, gdy spożywamy mięso (z wyjątkiem środy i piątku, gdzie pościmy normalnie); w tym tygodniu wyjątkowo następuje przesunięcie czytania jednej katyzmy (część psałterza) z jutrzni na wieczernię, zaś na powieczerzu w monasterach pomija się paraklesis do Bogurodzicy.
Sobota Mięsopustna – Sobota Rodzicielska (dzień szczególnych modlitw za zmarłych)
brak postu
Czytania Boskiej Liturgii: 1 Tes 4, 13-17 oraz Łk 8-9 25-27 33-36
Kolor liturgiczny: złoty (choć w Libanie widziałam fiolet samych szat kapłańskich)
Artykuł o treści i liturgice
Teksty nabożeństw w języku polskim, strony 14-23
Stichosy: Nie pamiętaj grzechów zmarłym, Słowo,
Dobrą bowiem litość nie okaż martwą
Modlitwa wieńcząca synaksarion: Z tej przyczyny czynimy pamięć dusz, aby w swych mieszkaniach dla sprawiedliwych umieścił ich Władca Chrystus i zmiłował się nad nami jako jedyny Nieśmiertelny. Amen.
Cały synaksarion dnia
III NIEDZIELA PRZEDPOŚCIA – NIEDZIELA O SĄDZIE OSTATECZNYM – NIEDZIELA MIĘSOPUSTNA
brak postu (ostatni dzień aż do Paschy, gdy spożywamy mięso)
Czytania Boskiej Liturgii: 1 Kor 8,8-9,2 i Mt 25, 31-46
Kolor liturgiczny: złoty
Artykuł o treści i liturgice
Teksty nabożeństw w języku polskim, strony 23-32
Stichosy: Kiedy sądzić ziemię Sędzio wszystkich zasiądziesz,
„Przyjdźcie” – rzekniesz – i owego głosu i mnie uczyń godnym.
Modlitwa wieńcząca synaksarion: Przez niewypowiedzianą Twoją miłość do człowieka, Chryste Boże, uczyń nas godnymi usłyszenia Twego upragnionego głosu, zalicz nas do stojących po Twojej prawicy i zmiłuj się nad nami. Amen.
Cały synaksarion dnia
TYDZIEŃ SEROPUSTNY
Nie spożywamy mięsa, ale wszystkie inne produkty, łącznie z rybą, nabiałem i alkoholem – tak, nawet w środę i piątek. Od tego tygodnia każdy dzień aż do Niedzieli Wszystkich Świętych (tydzień po Pięćdziesiątnicy) ma swoją hymnografię wg cyklu ruchomego (tj. z ksiąg Triody Postnej i Triody Kwietnej), a nie tylko wg cyklu stałego (dni miesiąca). Kolor liturgiczny to złoty. Więcej o tym tygodniu tutaj. Oczywiście, dzień liturgiczny zaczyna się od wieczerni, ale strony na ten tydzień nie zawsze podaję według tego układu, by wyróżnić pewne dni.
Poniedziałek Seropustny
Teksty nabożeństw w języku polskim, strony 33-35
Przykładowy hymn z jutrzni:
Otworzyły się przedsionki Bożej pokuty,
przystąpmy gorliwie,
oczyściwszy ciała, odłożywszy żądze i potrawy
jako nowicjusze Chrystusa,
Który wezwał świat do Królestwa Niebieskiego,
dziesięcinę z całego roku
przynosząc Królowi wszystkich,
abyśmy i Jego Zmartwychwstanie ujrzeli w miłości.
Wtorek Seropustny
Teksty nabożeństw w języku polskim, strony 35-38
Przykładowy hymn z jutrzni:
Oczyśćmy wstępnie, bracia, duchowe zmysły
i pokażmy teraz Panu obrazy rozrzewnienia,
wołając do Niego w czystym pokajaniu:
Błogosławcie i wywyższajcie Chrystusa na wieki.
Środa Seropustna
dzień aliturgiczny (nie sprawuje się Boskiej Liturgii, nie udziela się Eucharystii)
Czytanie szóstej godziny: Jl 2, 12-26
Czytanie wieczerni: Jl 4, 12-21
Teksty nabożeństw w języku polskim, strony 38-47
Przykładowy hymn z jutrzni:
Pozwól nam, pokornym, w pokoju
przejść wstępne oczyszczenie postne,
z niewypowiedzianej Twojej miłości do człowieka,
Chryste Boże, i odrzucić wrogie zakusy;
a Twoim krzyżem wszystkich zbaw, jedyny, który znasz serca.
Czwartek Seropustny
Teksty nabożeństw w języku polskim, strony 48-51
Przykładowy hymn z jutrzni:
Czterdziesiątnicę i przedpoście dzisiaj koronują
wszyscy apostołowie i czas postu uświęcają w Chrystusie Zbawcy,
głoszą wszystkim Jego zmartwychwstanie
i modlą się do Pana,
aby zmiłował się nad naszymi duszami.
Piątek Seropustny
dzień aliturgiczny (nie sprawuje się Boskiej Liturgii, nie udziela się Eucharystii)
Czytanie szóstej godziny: Za 8,7-17
Czytanie wieczerni: Za 8, 19-23
Teksty nabożeństw w języku polskim, strony 52-61
Przykładowy hymn z jutrzni:
Łaska postu dzisiaj wszystkim proponuje słoneczne promienie,
oczyszczające mrok grzechu.
Trzymani przez rozliczne żądze,
przyjdźmy w radości i przyjmijmy z szacunkiem dar,
śpiewając Panu, wołając i wywyższając na wszystkie wieki.
Sobota Seropustna – Sobota Świętych Ascetów
Czytania Boskiej Liturgii: Ga 5,22-6,2 i Rz 14,19-23; 16,25-27 oraz Mt 11,27-30 i Mt 6,1-13
Kolor liturgiczny: złoty
Teksty nabożeństw w języku polskim, strony 62-70
Stichosy: Duszom ascetów, których pamięć zawsze trwa,
Jako ofiarę przynoszę słowa pokuty.
Modlitwa wieńcząca synaksarion: Dla modlitw wszystkich Twoich ascetów, Chryste Boże nasz, zmiłuj się nad nami. Amen.
Cały synaksarion dnia
IV NIEDZIELA PRZEDPOŚCIA – NIEDZIELA WYGNANIA PRARODZICÓW Z RAJU – NIEDZIELA SEROPUSTNA – NIEDZIELA PRZEBACZENIA WIN
wstrzemięźliwość od mięsa (i ostatni dzień przed Wielkim Postem – ostatni dzień do Paschy, gdy spożywamy nabiał)
Czytania Boskiej Liturgii: Rz 13,11-14,4 i Mt 6, 14-21
Kolor liturgiczny: złoty, w trakcie wielkiego prokimenonu na wieczerni w niedzielę zmiana na fiolet lub czerń
Artykuł o treści i liturgice
Teksty nabożeństw w języku polskim, strony 70-79
Stichosy: Świat z prarodzicami gorzko niech zapłacze,
Przez słodki pokarm upadły z upadłymi.
Modlitwa wieńcząca synaksarion: Przez Twoją niewypowiedzianą łaskawość, Chryste Boże nasz, uczyń nas godnymi pokarmu rajskiego i zmiłuj się nad nami jako jedyny Miłujący człowieka. Amen.
Cały synaksarion dnia
Rozpiska Triody Postnej – cz. 2 (I Tydzień Wielkiego Postu, tj. Czysty Tydzień)
Rozpiska Triody Postnej – cz. 3 (II Tydzień Wielkiego Postu)
Rozpiska Triody Postnej – cz. 4 (III Tydzień Wielkiego Postu)
Rozpiska Triody Postnej – cz. 5 (IV Tydzień Wielkiego Postu)
Rozpiska Triody Postnej – cz. 6 (V Tydzień Wielkiego Postu)
Rozpiska Triody Postnej – cz. 7 (VI Tydzień Wielkiego Postu, tj. Tydzień Palmowy)
Rozpiska Triody Postnej – cz. 8 (Sobota Wskrzeszenia Łazarza, Niedziela Palmowa, Wielki Tydzień)
Po co jeść, skoro można pościć? 